Nejdet Bozkurt, “Proje ile endemik Likya salebini koruyarak, neslinin devam etmesini sağlayacağız"

Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü doktora öğrencisi Nejdet Bozkurt, 20 yıldır Türkiye orkideleri üzerine araştırma yürütüyor.

GİRİŞ: 01 Temmuz 2025 - 10:51

Nejdet Bozkurt, “Proje ile endemik Likya salebini koruyarak, neslinin devam etmesini sağlayacağız"

Fotoğraf : BEYAZ

ABONE OL

Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü doktora öğrencisi Nejdet Bozkurt, 20 yıldır Türkiye orkideleri üzerine araştırma yürütüyor. Aynı zamanda Ege Üniversitesi ve Akdeniz Koruma Derneği işbirliği ile gerçekleştirilen “Endemik orkide türlerimizden Ophrys lycia’nın in-vitro koşullarda çoğaltılması ve korunması” projesinin de yürütücülüğünü üstleniyor. Proje ile Likya salebinin (Ophrys Lycia) orta vadede canlı olarak doğal koşullarda korunması uzun vadede ise polen ve tohum örnekleri ile Ulusal Gen Bankası’nda saklanması hedefleniyor.

Proje hakkında bilgi veren Nejdet Bozkurt “Likya salebi türünün koruma yaklaşımı, kontrollü çapraz tozlaşma ile tohum elde edilmesi, tohumların kültüre alınıp çoğaltılması, çoğaltılan bireylerin doğaya adaptasyonu gibi aşamaları içeriyor. Proje, elde edilen tohum ve polenlerin Ulusal Gen Bankası’nda muhafazası gibi yeni ve çok yönlü bir yaklaşım getiriyor. Üç yıl boyunca doğal yaşam ortamında bulunan bitkiler kayıt altına alınarak, aralarından seçili bitkiler yapay olarak tozlaştırılıp tohum elde edildi. Böylece, türe ait en önemli genetik kaynaklardan biri Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde oluşturulan mini tohum bankasında koruma altına alındı. Proje tamamlandığında bu tohumlar Ulusal Gen Bankası’na aktarılacak ve gelecekteki bilimsel çalışmalarda ve elde edilen tohumların bir kısmı da Likya salebinin yeniden üretimi için kullanılacak” dedi.

Türün korunması için proje geliştirildi

Botanik bahçesinde laboratuvar koşullarında yürütülen çalışmalarda orkidelerin geleceği için heyecan verici sonuçların olduğunu söyleyen Nejdet Bozkurt, “Özel olarak hazırlanmış besiyerlere ekilen orkide tohumları çimlenmeye başladı. Tohumların 0,1-0,2 mm boyutlarda başlayan yolculuğu 5-6 santimetreye ulaşan bitkiciklere dönüştü. Laboratuvar ortamında üretilen bireyler yavaş yavaş yumru oluşturmaya başladı. Sıradaki adım yumru oluşturan bireylerin önce sera ortamında gelişmesi ve ardından da doğal yaşam ortamlarına adaptasyonu olacak. Proje bütün yönleriyle başarıya ulaşırsa Likya salebinin korunması en üst düzeyde garanti altına alınmış olacak” diye konuştu

“Dünyada sadece Kaş ilçemizde yayılış gösteriyor”

Likya salebi hakkında bilgi veren Nejdet Bozkurt “Adını Işık ülkesi Likya’dan alan Likya salebinin endemik bir orkide türümüzdür. Ophrys lycia 1980 yılında İsviçreli botanikçi Jany Renz tarafından bir köy mezarlığında keşfedilmiştir. Dünyada sadece Antalya’nın Kaş ilçesinde yayılış gösterir. Likya salebi 40-50 santimetreye kadar boylanabilen çok yıllık bir orkide türüdür. Toprak altında iki yumurtamsı yumrusu bulunur. Büyük ve gösterişli çiçeklere sahiptir. Çanak ve taç yapraklar pembesi, menekşemsi; dudak kısmı kahverengi, kırmızımsıdır. Daha çok badem teraslarında, taşlık ve çalılık arazilerde yayılış gösterir. Çiçeklenme dönemi Mart sonu ve Nisan ayıdır” dedi.

“Likya salebinin yayılış alanları bir bir yok oluyor”

Nejdet Bozkurt, “Doğayla iç içe olan lahit mezarları ve antik tiyatroları ile ünlü ‘Likya Salebi’nin yaşadığı cennet köşesi maalesef turizmin getirdiği yapılaşmaya yenik düştü. Likya salebinin yayılış alanları bir bir yok oluyor, doğadaki birey sayısı artık yüzlerle ifade ediliyor. Yumruları için doğadan toplanması, önemli yaşam alanlarından olan mezarlıklarda ot ilacı kullanımı türün geleceğini tehdit ediyor. Doğadaki sayısı yüzlerle ifade edilen Likya salebinin IUCN koruma kategorisi Kritik / Critically endangered (CR) olarak gösteriliyor. Türkiye’de yaklaşık 200 orkide türü bulunuyor ve bunların büyük bir kısmı yumrulu türler. Yumrulu orkidelere halk arasında salep deniyor. Renkleri, biçimleri ya da yetiştikleri bölgelere göre; arı salebi, dağ salebi, çayır salebi gibi adlarla anılıyorlar” diye konuştu

“Sıcak içecek ve dondurma yapımında kullanılıyor”

İlkçağlardan bu yana orkide yumruları toz haline getirilerek “salep” elde edildiğini vurgulayan Nejdet Bozkurt, “Salep, sıcak içecek ve dondurma yapımında kıvam artırıcı olarak tüketiliyor. Salep ve dondurma yapımında kullanılan etken madde bir polisakkarit olan ‘glucomannan’. Her yıl milyonlarca kök orkide yumrusu bu etken madde için doğadan kaçak olarak sökülüyor. Oysa piyasada uzun yıllardır salep yerine kıvam artırıcı olarak kullanılan başka maddeler var. Salep için orkide yumrularına ihtiyaç yok. Her yıl milyonlarca kök orkidenin doğada yok olmasına neden olan kaçak sökümlerin önü alınamazsa yumrulu orkidelerimizin nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya” dedi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

Haber Kaynağı : BEYAZ

Bu haber toplamda 8 kez okunmuştur.

Ekonomi Gündem

Startı Başkan verdi

Nevşehir Belediyesi Tarafından “Aşure Günü" Etkinliği Yapılacak

Bakırköy Belediyesinden sporcu miniklere sağlık taraması

Karşıyaka Belediye Tiyatrosu'nda ödül gururu!

Büyükşehir'den Denetimlere Aralıksız Devam

Büyükşehir'den Taral-Tanker Dolum Tesisleriyle Hem Üreticiye Destek Hem Yangına Karşı Güvence

Yorum Ekle

E-posta adresiniz yayınlanmayacaktır. Zorunlu alanlar * ile işaretlenmiştir

Yorumunuz

Adınız Soyadınız

O AV P

1	Galatasaray	36	91	95
2	Fenerbahçe	36	90	84
3	Samsunspor	36	55	64
4	Beşiktaş	36	59	62
5	Başakşehir	36	60	54
6	Eyüpspor	36	52	53
7	Trabzonspor	36	58	51
8	Göztepe	36	59	50
Tamamını Göster
16	Bodrum FK	36	26	37
17	Sivasspor	36	44	35
18	Hatayspor	36	47	26
19	A.Demirspor	36	34	2

O AV P

1	Kocaelispor	38	68	72
2	Gençlerbirliği	38	57	68
3	Karagümrük	38	55	66
4	İstanbulspor	38	67	64
5	Bandırmaspor	38	52	64
6	Erzurumspor	38	53	64
7	Boluspor	38	66	61
8	Iğdır FK	38	57	58
Tamamını Göster
17	Ankaragücü	38	49	48
18	Şanlıurfaspor	38	45	40
19	Adanaspor	38	32	30
20	Yeni Malatyaspor	38	14	-21

O AV P

1	Liverpool	38	86	84
2	Arsenal	38	69	74
3	M.City	38	72	71
4	Chelsea	38	64	69
5	Newcastle	38	68	66
6	Aston Villa	38	58	66
7	N. Forest	38	58	65
8	Brighton	38	66	61
Tamamını Göster
17	Tottenham	38	64	38
18	Leicester City	38	33	25
19	Ipswich Town	38	36	22
20	Southampton	38	26	12

O AV P

1	Bayern Munih	34	99	82
2	Leverkusen	34	72	69
3	E. Frankfurt	34	68	60
4	B. Dortmund	34	71	57
5	Freiburg	34	49	55
6	Mainz 05	34	55	52
7	RB Leipzig	34	53	51
8	Werder Bremen	34	54	51
Tamamını Göster
15	Hoffenheim	34	46	32
16	FC Heidenheim	34	37	29
17	Holstein Kiel	34	49	25
18	Bochum	34	33	25

O AV P

1	Barcelona	38	102	88
2	Real Madrid	38	78	84
3	Atletico Madrid	38	68	76
4	Athletic Bilbao	38	54	70
5	Villarreal	38	71	70
6	Real Betis	38	57	60
7	Celta Vigo	38	59	55
8	Rayo Vallecano	38	41	52
Tamamını Göster
17	Sevilla	38	42	41
18	Leganes	38	39	40
19	Las Palmas	38	40	32
20	Real Valladolid	38	26	16

O AV P

1	SSC Napoli	38	59	82
2	Inter	38	79	81
3	Atalanta	38	78	74
4	Juventus	38	58	70
5	Roma	38	56	69
6	Fiorentina	38	60	65
7	Lazio	38	61	65
8	AC Milan	38	61	63
Tamamını Göster
17	Lecce	38	27	34
18	Empoli	38	33	31
19	Venezia	38	32	29
20	Monza	38	28	18

O AV P

1	PSG	34	92	84
2	Marsilya	34	74	65
3	AS Monaco	34	63	61
4	Nice	34	66	60
5	Lille	34	52	60
6	Lyon	34	65	57
7	Strasbourg	34	56	57
8	Lens	34	42	52
Tamamını Göster
15	Le Havre	34	40	34
16	Reims	34	33	33
17	Saint-Etienne	34	39	30
18	Montpellier	34	23	16

O AV P

1	PSV Eindhoven	34	103	79
2	Ajax	34	67	78
3	Feyenoord	34	76	68
4	FC Utrecht	34	62	64
5	Alkmaar	34	58	57
6	FC Twente	34	62	54
7	Go Ahead Eagles	34	57	51
8	NEC Nijmegen	34	51	43
Tamamını Göster
15	NAC Breda	34	34	33
16	Willem	34	34	26
17	RKC Waalwijk	34	44	25
18	Almere	34	23	22